Mở đầu tiểu thuyết Tiếu ngạo giang hồ, Lệnh Hồ Xung xuống núi Hoa Sơn theo lệnh của Nhạc Bất Quần, vô tình can thiệp bọn Thanh Thành tứ tú khi chúng làm chuyện xấu và kết oán với phái Thanh Thành. Sau đó, Lệnh Hồ Xung lại xả thân cứu Nghi Lâm, tiểu sư thái phái Hằng Sơn khỏi bàn tay dâm ô của Điền Bá Quang nên bị thương nặng và bị La Nhân Kiệt ám hại bị thương gần chết. Đây là khởi nguồn của một tình yêu câm lặng của ni cô Nghi Lâm với anh chàng lãng tử này. Sau đó, may được Khúc Dương và Nghi Lâm dùng thuốc chữa, Lệnh Hồ Xung đã bình phục, và vô tình cứu được vợ chồng Lâm Chấn Nam khỏi tay Mộc Cao Phong và nhận di ngôn của ông truyền cho con mình là Lâm Bình Chi về việc không luyện Tịch tà kiếm pháp.

Trở về Hoa Sơn, Lệnh Hồ Xung bị Nhạc Bất Quần phạt (do vi phạm nhiều môn quy) phải ở trên đỉnh Ngọc Nữ Phong để sám hối. Ở trên đó, vô tình Điền Bá Quang đến giao đấu muốn mang Lệnh Hồ Xung đi, và đã tạo ra cơ duyên cho Lệnh Hồ Xung gặp được thái sư thúc tổ của mình là Phong Thanh Dương, và được ông truyền cho bí kíp kiếm thuật thượng thừa là Độc cô cửu kiếm, đánh bại Điền Bá Quang.

Khi trở lại Hoa Sơn, Lệnh Hồ Xung đã dùng Độc cô cửu kiếm đánh bại cuộc nội loạn của phe kiếm tông (Phong Bất Bình, Thành Bất Ưu..) nhưng lại vô tình bị Thành Bất Ưu ám hại bị thương. Đào cốc lục tiên sáu người đã xé xác Thành Bất Ưu sau đó dùng 6 luồng chân khí trị thương cho chàng, vô tình lại hại chàng, khiến Lệnh Hồ Xung bị nội thương nặng, mất hết nội lực và có nguy cơ mất mạng, Lệnh Hồ Xung sau đó gặp Nghi Lâm và cha cô là Bất Giới Đại Sư, Bất Giới sau đó cũng đã truyền 2 luồng chân khí của ông vào để chế ngự 6 luồng chân khí của Lục Cốc đào tiên nhưng cũng không khống chế được bao nhiêu. Thầy trò Nhạc Bất Quần lo ngại Đào cốc lục tiên nên để lại Lệnh Hồ Xung cùng Lục Đại Hữu còn mình dẫn học trò lên Tung Sơn chất vấn Tả Lãnh Thiền. Nhạc Linh San lấy trộm bí kíp Tử hà thần công của cha cho Lệnh Hồ Xung luyện để cứu mạng nhưng chàng đã không luyện, sau đó Lục Đại Hữu bị giết, Tử hà thần công bí kíp bị đánh cắp và Lệnh Hồ Xung bị nghi oan đã lấy trộm bí kíp. Đặc biệt khi Lệnh Hồ Xung dùng Độc cô cửu kiếm lần lượt đánh bại Phong Bất Bình và 15 cao thủ bịt mặt (do phái Tung Sơn sắp đặt) khi đã mất hết nội lực càng khiến cho Nhạc Bất Quần thêm nghi ngờ chàng đã trộm Tử Hà Thần Công

Khi lưu lạc giang hồ, Lệnh Hồ Xung tình cờ quen Nhậm Doanh Doanh. Chàng bày tỏ tấm lòng chân thật của mình với sư phụ, tình yêu trong sáng với tiểu sư muội Nhạc Linh San khiến cho Doanh Doanh cảm mến chàng. Qua Doanh Doanh, hàng loạt kỳ nhân dị sĩ Ma giáo đã kết thân và tìm cách chữa bệnh cho Lệnh Hồ Xung nhưng không thành, thậm chí sự kém hiểu biết về y thuật của họ càng làm cho bệnh của Lệnh Hồ Xung thêm nặng và có nguy cơ mất mạng. Doanh Doanh đã xả thân đem chàng lên Thiếu Lâm tự chấp nhận tùy cho Thiếu Lâm xử trí mình, còn phái Thiếu Lâm sẽ đem Dịch cân kinh cho Lệnh Hồ Xung luyện để cứu mạng chàng (lúc đó Lệnh Hồ Xung bất tỉnh nên không biết). Phương Chứng đại sư tạm chữa trị cho Lệnh Hồ Xung, nhưng buộc chàng phải gia nhập phái Thiếu lâm mới truyền cho Dịch cân kinh. Lệnh Hồ Xung quyết từ chối và bỏ đi. Trên đường đi, chàng đã kết thân với Hướng Vấn Thiên, cùng Hướng Vấn Thiên hành tẩu giang hồ, dùng Độc cô cửu kiếm đánh bại Giang Nam tứ hữu, vô tình cứu Nhậm Ngã Hành đang bị giam dưới hắc lao Tây Hồ, vô tình luyện Hấp tinh đại pháp và lấy lại được nội công. Tiếp tục lang thang giang hồ, Lệnh Hồ Xung đã bí mật giải cứu phái Hằng Sơn, cùng các vị sư thái Hằng Sơn lật bộ mặt gian trá hiểm ác của phái Tung Sơn với âm mưu tiêu diệt Hằng Sơn.

Sau đó, Lệnh Hồ Xung dẫn đầu quần hùng lên Thiếu Lâm tự cứu Nhậm Doanh Doanh, trên đường đi đánh bại Xung Hư, trưởng môn phái Võ Đang, lên Thiếu Lâm tự và chứng kiến cái chết của hai vị sư thái phái Hằng Sơn, nhận lời di ngôn của họ làm trưởng môn phái Hằng Sơn. Cũng ở tại Thiếu Lâm tự, Lệnh Hồ Xung vô tình dùng Độc cô cửu kiếm đánh bại Nhạc Bất Quần. Xuống núi, chàng giúp Nhậm Ngã Hành tiêu diệt Đông Phương Bất Bại, giành ngôi giáo chủ Nhật Nguyệt thần giáo, nhưng từ chối đề nghị gia nhập giáo phái này để trở về tiếp nhiệm chưởng môn Hằng Sơn sau khi đính ước với Doanh Doanh. Sau khi chấn chỉnh lại phái Hằng Sơn, được sự động viên của Phương Chứng đại sư (phái Thiếu Lâm) và Xung Hư (đạo trưởng phái Võ Đang), Lệnh Hồ Xung đã nhận ra âm mưu của Tả Lãnh Thiền phái Tung Sơn và quyết ngăn cản âm mưu thao túng Ngũ Nhạc kiếm phái của hắn. Nhưng ở đại hội hợp nhất, Lệnh Hồ Xung vì tình riêng đã tự chịu thua Nhạc Linh San, đồng thời bị nàng đâm trọng thương, để ngôi minh chủ Ngũ nhạc phái rơi vào tay Nhạc Bất Quần sau khi Nhạc Bất Quần dùng Tịch tà kiếm pháp đánh bại Tả Lãnh Thiền. Trên đường về Hằng Sơn, khi ngầm theo dõi giúp đỡ vợ chồng Lâm Bình Chi, Nhạc Linh San, chàng chứng kiến Lâm Bình Chi giết chết Dư Thượng Hải, Mộc Cao Phong và cả Nhạc Linh San. Sau đó, Lệnh Hồ Xung cùng Doanh Doanh gặp lại vợ chồng Nhạc Bất Quần, và lần này chàng đã dùng Độc cô cửu kiếm đánh bại Tịch tà kiếp pháp của Nhạc Bất Quần, đồng thời chứng kiến vợ Nhạc Bất Quần là Ninh Trung Tắc tự sát sau khi bà hiểu rõ bộ mặt thật của chồng.

Khi trở lại Hằng Sơn, Lệnh Hồ Xung giúp vợ chồng Bất Giới hòa thượng (cha đẻ của Nghi Lâm) đoàn tụ, nhưng phát hiện ra Nhạc Bất Quần đã bắt cóc toàn bộ các sư thái Hằng Sơn, cả hai đuổi theo lên Hoa Sơn và bị lạc nhau trong hậu động bít kín. Cả hai đoàn tụ nhau sau khi tiêu diệt bọn Tả Lãnh Thiền có âm mưu giết các anh hùng trong bóng đêm. Thoát khỏi động, cả hai lại bị Nhạc Bất Quần đặt bẫy bắt, sau đó lại may mắn thoát chết nhờ Nghi Lâm giết chết Nhạc Bất Quần, và cũng qua đó họ hiểu ra Nhạc Bất Quần chính là kẻ giết các vị sư thái Hằng Sơn.

Đoạn cuối, Nhậm Ngã Hành tuyên chiến với Hằng Sơn, Lệnh Hồ Xung trở về cùng võ lâm chống lại âm mưu tiêu diệt võ lâm của Nhậm Ngã Hành và được bầu làm minh chủ. Phương Chứng đại sư vì đại cuộc đã phá lệ ngấm ngầm truyền Dịch cân kinh cho Lệnh Hồ Xung để chàng thoát khỏi sự hành hạ của các luồng chân khí trong người, cùng quần hùng chuẩn bị mưu kế để chống lại Nhậm Ngã Hành. Tuy nhiên, Nhậm Ngã Hành đến phút chót đã chết đột ngột do chính các luồng chân khí mà mình hút được. Doanh Doanh được suy tôn làm giáo chủ, nàng đã trở lại giảng hòa với các môn phái, đem lại hòa bình cho võ lâm, rồi truyền lại chức giáo chủ Nhật Nguyệt thần giáo cho Hướng Vấn Thiên. Sau đó cùng Lệnh Hồ Xung kết duyên chồng vợ, ngày ngày cùng nhau tấu khúc Tiếu ngạo giang hồ.